En poursuivant votre navigation sur ce site, vous acceptez l'utilisation de cookies pour vous proposer des services et offres adaptés à vos centres d'intéréts.
Tasekla ablug : Amar tafat, azul fell-ak. Turiḍ yiwen n ungal "abrid n tafat", turiḍ daγen ammud n tullisin "amusnaw" akken id-tessufγeḍ tamedyazt-ik deg yiwen n wammud iwumi tsemmaḍ "awal nsen" rrif n yiwen n udlis nniḍen "taddart tazelmaḍt". Akka ihi nezmer ad d-nini belli ulac agemmaḍ anda ur terriḍ aḍar-ik. Ini-aγ, d acu ik-idegren γer tira ?
Amar Tafat : Tamezwarut, azul d ameqran fell-ak ay uḥdiq, s tumert id-rriɣ tiririt i "Tsekla Canalblog". Ihi, ma d ayen iyi-ideggren γer tira-inu s umata, ur issewham ara, imi di temẓi-inu, lliɣ ttalmadeɣ asekkil n tefṛensist deg yiseggasen n 70, d tina i yesɛan azal imir-n, di taɛṛabt ur ẓwiṛeɣ ara nezzeh, maca tafṛensist, zgiɣ d nekk i tt-ittawin d amezwaru, asmi neqqar deg uɣerbaz amenzu, akken armi d iseggasen n tmanyin, imir dɣa i teṭeṛḍeq tegrawla n tmaziɣt, ulac win ur nuki ara s temsalt-a imir-n, ihi 20 yebrir, issaki-aɣ-d s umata imaziɣen, aqcic, taqcict, argaz, tameṭṭut. Imir-nni i nessen azal n Lmulud n At Maɛmmeṛ, d Kateb Yasin, d Saɛid Sadi, d wiyaḍ. Imiren nekk ad sɛuɣ azal n 16 iseggasen, yufa-yi-d wakud mmdeɣ ciṭṭuḥ, sneɣ akka kra n tmucuha d isefra, iyi-yesselmed baba, i lemdeɣ daɣen γer yemɣaren nneɣ mi ttɣimaɣ ɣur-sen di tejmaɛt nneɣ, ladɣa imɣaren nneɣ ulac tamsalt i ɣef ur d-ttalsen, irna d iḥeddaden n wawal, ssnen ad suddsen awal, awal nnsen ẓid am tamemt, d aymi ittṛeṣṣi deg walaɣ. Talluft-a n yimɣaren d imawlan, rnu-tt γer uɣerbaz. Rnu-d talluft nniḍen yesɛan tafat ugar, tagi d tin n yemyura nneɣ imaziɣen, amedya Dda Lmulud n At Maɛmmeṛ, ulac amaziɣ ur iḥuzz ara s tira-s. Imir-nni ulac tasɣunt neɣ ungal ur ɣriɣ, mi sliɣ yis ad t-id-nadiɣ, ad t-id-aɣeɣ, neɣ ad t-id-ttreɣ, ladɣa idlisen mechuṛen ttwassnen am Askuti n Saɛid Sadi, am Fafa (ungal) n Ṛacid Allic, adlis ɣef Ccix Muḥend d win n isefra Iqbuṛen n Lmulud n At Maɛmmeṛ. Di 1990, llint tewwura nezzeh, akken ad neqdec, nulfant-d tdukliwin tidelsanin, d Wgraw Adelsan Amaziɣ, ladɣa wagi yugar-iten s umata, acku yesɛa taɣulin gerzent s waṭas, yesɛa aṭas n imusnawen daxel (d ayen isseḥzanen imi ur d-igri ara), yesɛa arraz n Lmulud n At Maɛmmeṛ id-isuddus yal aseggas. Arraz-agi irna-yi-d affud ameqqran di tira-inu, mi kecmeɣ deg wegraw ufiɣ illel n tmussni d tmussniwin, aṭas i lemdeɣ deg wegraw adelsan amaziɣ, ɣas ini azal n 10 iseggasen. Serseɣ adlis amezwaru d anaɛruḍ di tmussni-w , ur d-iwwi ula d kra, rniɣ serseɣ tikelt nniḍen adlis id-tenniḍ "Abrid n Tafat", wagi yewwi-d arraz amenzu. Ihi, seg imir-nni uɣaleɣ serḥeɣ di tira ur d-ttwaṭṭafeɣ, win γer win armi ssawḍeɣ 4 yedlisen, akken llan yedlisen-iw zran deg uɣeṛbal n warraz, yal wa ɣur-s ammur-is n usebɣes. D wagi i d abrid iyi-yessufɣen ar tira s umata.
Ad d-nebdu ihi ameslay γef tmedyazt-ik, amek tebda d anwa imedyazen iqbayliyen uγur d-tugmeḍ tayri n ufyir ?
Tmedyazt-iw tuṣka ɣef llsas, am wakken ttuṣkan axxam, maca ur tuṣka ara ɣef wulac (ɣef waru). Tamedyazt s umta s yisem-is d aẓṛef aqbuṛ, ɣur-k ad ak-yini walebɛaḍ sɣur-i id-tuɣal ! Tella di yal tallit, di yal tutlayt, di taɛṛabt, tafṛansist d tutlayin nniḍen. Yal amedyaz d aḍu id-isuḍen fell-as, anagar netta i yeẓran. Wa yeɣra adlis n tmedyazt yuɣal yessefruy, wa yesla i tmedyazt γer yemɣaṛen id-ittalsen, wa yeɣra ayen nniḍen tekka-as-d syen... Rnu-as tayri d tigzi, amdan ma yella fessus uqerruy-is, ad yuɣal d amedyaz. Abaɛda tayri, ma triḍ taɣawsa seg ul-ik, ɣas d laɛǧeb, anagar aggaḍ ara tawḍeḍ ɣur-s. Nekkini akka i uɣaleɣ d amedyaz. Ma yella d imedyazen n teqbaylit i ttraɣ s waṭas, am wakken is-yenna Yusef U Qasi : "Cwiṭ nettɛeddi fell-as, ma d aṭas ur t-nettaǧǧa, ammer win iteddun meɣrur." Imedyazen ttraɣ s waṭas, d isefra nsen lemdeɣ udfen deg wallaɣ-iw, sya ɣer da ttasen-d ɣer yimi-w qqareɣ-ten-id, war ma uḥtameɣ, wid n Yusef u Qasi, Si Muḥ u Mḥend, Ccix Muḥend, Dda Ɛebdella Ḥamman, Lunis At Mangellat, Lunas Matub, artg. Ad iyi-surfen wid-ak ttuɣ.
Ad d-nuγal γer tesrit (la prose), d acu n umekkan teṭṭef deg tira-inek ? Anda tettafeḍ iman-ik deg-s neγ di tmedyazt ?
Tasrit d yiwen n ṣṣenf aqbuṛ n wamek ara d-tessiwleḍ awal, am tmedyazt. Qqaren-as tamedyazt timserreḥt, aṭas iwumi selleɣ sawalen-tt seg yimedyazen-agi imaynuten, maca nekk ur tt-sexdameɣ ara s waṭas, am Dda Ɛebdella Ḥamman, ɣas ini d tasrit id-itteffɣen deg yimi-s, ula ma yettmeslay. Nekk ttraɣ aṭas ad geɣ tiqsiḍin n tmedyazt s isefra iṭẓaten, amedya, taqsiṭ ad tesɛu mraw n itẓaten, ttagaɣ daɣen imseddisen. Ad d-sfehmeɣ, d akken, di tmedyazt nneɣ llant snat n tewsatin i nessexdam, ama s usefru aɣezzfan neɣ s uwezzlan, tella tewsit n AB (le distique), tella tewsit n AAB (le tercet), talɣiwin-agi nezmer ad tent-naf ula di tutlayin nniḍen, amedya di taɛṛabt, aṭas n imedyazen d icennayen i yessawalen yis-sent, abaɛda asefru busin (le distique), wagi sexdamen-t s waṭas, acku yeshel ugar n bukrad (le tercet). Maca, ur yelli kan γer talɣa γer issiked wemdan, ad nessiked s waṭas ar tɣara n teqsiḍt, d usuddes n wawal, d teswiṛa n usefru, asefru yessefk ad ittwafham, teswiṛa-s yessullef ad tt-naɛqel, mačči ad nettmeslay i yiman nneɣ, γer deqqal ad naf asefru iqleb wudem-is ar daxel, win ara as-islen ur ifehhem kra, dɣa ad t-yeǧǧ, ad yaẓẓay fell-as, ur ittaṭṭaf deg-s kra. Ayen akk ssneɣ seffraɣ fell-as, ɣef tmetti, ɣef ugama, ɣef tejmilt, ɣef tayri, ɣef umezruy, ɣef tmurt, ɣef temnaṭ, artg.
Tasekla taqbaylit (neγ tamaziγt s umata), deg udaynin neγ di takana ?
Tuttra-agi taɛǧeb-iyi s waṭas, imi tewteḍ-d s tiṛaǧelli, tesseḍseḍ-iyi-d maḍi. Acu ad ak-d-iniɣ ? Tasekla nneɣ tebda la tettili, axiṛ n iseggasen yezrin, maca wid yeqqaṛen idlisen i ulac s waṭas, d wagi i d ugur n wedlis d umyaru d umaẓrag. Lemmer wid-ak id-itteffɣen γer iberdan ɣef tmaziɣt ad ttaɣen akk idlisen n tmaziɣt, ad ten-qqaren, tili ad yekker ssaɛd-is yiwwas, d aya i nessaram tura, ad tecbu tutlayin nniḍen id izzin. Maca akken ibɣu yili, imussnawen imaziɣen di yal taɣult, mazal la qeddcen s wul d nnif (akken qqaren : "nnif u lexṣaṛa"), ama s idlisen, ama s wallal-agi amaynut, amedya "internet". Abaɛda "l'internet"-agi, s ufella-agi i yessefk ad nesselḥu tira nneɣ s umata, s iblugen tzemmreḍ ad tesferkeḍ aṭas n taɣulin, d acu kan yessefk ad ilin izerfan n umyaru, am l'ONDA deg umedya tezmer ad d-tger afus deg wannect-a. Ma d ayen yerzan inaẓuṛen di tira, ismawen yettwassnen banen, wiyaḍ daɣen s umekkan nsen. Amahil n tsekla cubaɣt ar isersi n imsewwi (le menu du cuisinier), ma yella s waman kan ara d-teww lmakla, ur tettmačča ara, llan 14 n isafaren ad as-ten-terreḍ, d wayen akk iṭṭafaren isewwi,... akken daɣ ula d tasekla. Ur yeɛdil ara am akken ara ad yaru win ijerrben, am wakken d tiḥkayin kan, qqaren-ak: "tter imjeṛṛeb, ur tetter amejjay".
Ahat tettmagareḍ iγeblan deg usufeγ n idlisen-ik. Ḥku-aγ-d.
Amdan yessefk ad imeslay tidet, ur zmireɣ ara ad d-wteɣ deg imaẓragen n yedlisen, imi ulac win iwumi serseɣ adlis-iw yerra-iyi-t-id. Yessefk qbel ad suddseɣ akken yessullef idlisen-iw, imir ad ten-serseɣ, imir ad ẓṛeɣ d acu ara d-inin. Ayen meṛṛa id-ssuffɣeɣ ad yili ɣrant medden, ayen nniḍen slan-as, amedya iḍrisen id-ssuffɣeɣ deg yeɣmisen deg yiseggasen n 90 armi d 2000, rniɣ skelseɣ aḍebsi n wazal n 54 isefra d teqsiḍin ɣef yal asentel, wagi iban-d di yennayer 2011, yettawi azwel "Awal nnsen". Tura akka la mehleɣ aṭas deg internet s iblugen (blogger, google+, blog4ever, facebook ), ɛeddaɣ-d aṭas n tikkal di ṛadyuwat d tilibizyu n tmaziɣt, abaɛda Ṛadyu tis snat, aṭas n tikkal id-sawleɣ isefra-w dina, segmi tella tedwilt n Rabaḥ Gerruj alama d tura.
D acu i tettheggiḍ sya ar sdat ama d tamedyazt ama d tasrit ?
Ma sawḍeɣ ad suddseɣ ungal-iw "Abrid n tafat", d win i sarmeɣ ad d-ssuffɣeɣ acku kullec d nekk i t-ixeddmen s ufus-iw, ur sɛiɣ ara amaray (secretaire) i iyi-yettallen di tira-inu, daymi i graɣ akka, riɣ diɣen amahil n tɣara, ulac am wayen ara teggeḍ s ufus-ik. Ihi ad d-nini kan : ad nwali.
Tanemmirt imi iγ-d-terriḍ γef isteqsiyen-agi. Ad ak-nini tanemmirt. Ad neğğ awal aneggaru i umedyaz.
Awal n umedyaz yessefk ad yaɣ adrid n tidet, ur yelli d win n tkerkas. Seg zik amedyaz iṣeḥḥan inum ilɣi, tewɛer-as tudert, ɣas ulama tecbeḥ tudert-is, maca yettaf-d iɛekkuren sdat-s, ur ittaweḍ ara γer wayen issaram alama i tt-icrew merriɣet. Melmi teddiḍ ad tekkreḍ ad teɣliḍ, tikwal ad ak-ḍeṛṛfen, tikwal ad ak-stixren deg ixeddim-ik, negguma ad necbu urbiḥen, mazal-aɣ di tmeqlac n zik-nni,"d tiyita n weqjun di ṭṭlam". Nessarem lxiṛ ar zdat. Akka ara nemyuǧ s talwit, tanemmirt ay izem.
En vous inscrivant vous pourrez si vous le souhaitez être prévenu par email en cas de nouveauté (article, commentaire, sujet sur le forum) et personnaliser votre profil pour participer au blog.